تبریز وبسایت

کشاورزی از قدیمی‌ترین فعالیت‌های بشر است و در ایران نیز سابقه‌ای چند هزار ساله دارد. در دوران گذشته، کشاورزان با امکانات محدود اما هوش و تجربه فراوان، ابزارهایی طراحی کرده بودند که با استفاده از آن‌ها می‌توانستند زمین را آماده کنند، آبیاری را انجام دهند و محصولات را برداشت کنند. این وسایل که اغلب با دست یا کمک حیواناتی مانند گاو و قاطر استفاده می‌شدند، پایه و اساس کشاورزی سنتی بودند. در این مقاله به معرفی مهمترین و پرکاربردترین نام وسایل کشاورزی در قدیم می‌پردازیم.

نام وسایل کشاورزی در قدیم: خیش (گاوان)

خیش یا همان گاوآهن، یکی از قدیمی‌ترین ابزارهای کشاورزی است که برای شخم‌زدن زمین به کار می‌رفت. این وسیله معمولاً از یک دسته چوبی بلند و یک تیغه آهنی تشکیل می‌شد و توسط گاو یا قاطر کشیده می‌شد. خیش باعث می‌شد زمین نرم شود و بذر به‌خوبی در خاک جای گیرد.

داس

داس که نام وسایل کشاورزی در قدیم است یکی از مهم‌ترین ابزارها در فصل برداشت بود. کشاورزان با داس خوشه‌های گندم، جو و دیگر غلات را می‌بریدند. این ابزار دسته کوتاهی داشت و تیغه آن خمیده و تیز بود. استفاده از داس نیاز به مهارت و دقت داشت.

بیل

بیل که نام وسایل کشاورزی در قدیم ابزاری همه‌کاره در کشاورزی سنتی بود. از آن برای کندن خاک، هم زدن کود، کاشت نهال و حتی ساخت و ساز در روستا استفاده می‌شد. دسته بیل چوبی و تیغه آن فلزی بود و تنوع زیادی در اندازه و شکل داشت.

کلنگ

برای زمین‌های سخت یا سنگلاخی، از کلنگ استفاده می‌شد. این وسیله دارای دو سر متفاوت بود. یکی برای شکستن سنگ و دیگری برای کندن خاک. کلنگ در عملیات احداث جوی آب نیز کاربرد فراوانی داشت.

چرخ چاه و دلو

در مناطقی که آب زیرزمینی وجود داشت، کشاورزان از چرخ چاه برای بالا کشیدن آب استفاده می‌کردند. این چرخ همراه با دلو (ظرف چرمی یا فلزی) به‌صورت دستی یا با کمک گاو کار می‌کرد و آب را به سطح زمین می‌رساند.

نام وسایل کشاورزی در قدیم: آسیاب دستی

در گذشته، پس از برداشت گندم، نیاز بود که آن را آرد کنند. آسیاب دستی با دو سنگ روی هم و نیروی دست، گندم را آرد می‌کرد. در مناطق روستایی هنوز هم برخی خانواده‌ها از این وسیله استفاده می‌کنند.

تنگ آب یا مشک

برای حمل آب به مزارع دورتر یا مصرف روزانه کشاورزان، از مشک‌های چرمی یا کوزه‌های سفالی استفاده می‌شد. این وسایل سبک و قابل حمل بودند و در برابر گرما نیز مقاوم بودند.

غربال یا الک

پس از برداشت محصولات، نیاز به جداسازی دانه‌ها از پوسته یا ناخالصی‌ها بود. غربال وسیله‌ای دایره‌ای‌شکل با شبکه فلزی یا پارچه‌ای بود که با حرکت دست، دانه‌های ریزتر از بقیه جدا می‌شدند.

ماله

در ساخت و سازهای کشاورزی مثل دیوار باغ یا کف طویله‌ها از ماله چوبی یا فلزی برای صاف کردن خاک یا گل استفاده می‌شد. ماله همچنین در ساخت قنات‌ها نیز کاربرد داشت.

ارابه چوبی (گاری)

ارابه چوبی نام وسایل کشاورزی در قدیم بود که برای حمل کود، بذر، محصولات برداشت‌شده یا حتی افراد، از گاری‌های چوبی با چرخ‌های بزرگ استفاده می‌شد. این ارابه‌ها توسط قاطر یا گاو کشیده می‌شدند و نقشی اساسی در حمل و نقل روستایی داشتند.

 ابزار هرس و تبر

برای هرس درختان، بریدن شاخه‌های خشک و کنترل رشد درختان باغی از تبر یا قیچی‌های سنتی استفاده می‌شد. این کار در بهار و پاییز انجام می‌گرفت و برای سلامت درختان ضروری بود.

 کوبه یا چکش چوبی

در نصب تیرک‌های حصار یا ساخت آغل و آلونک، از کوبه یا چکش‌های چوبی برای کوبیدن میخ یا فرو کردن چوب در خاک استفاده می‌شد.